مدلسازی شاخص دسترسی بر تغییر کاربری با استفاده از اتوماسیون سلولی

تغییرات کاربری شهری بعنوان یکی از عوامل موثر بر فضای شهری مطرح است. بطور کلی تغییرات کاربری ناشی از دو عامل کلی تقاضا برای یک کاربری در مقیاس کوچک و پتانسیل تغییرات کاربری از یک کاربری به کاربری دیگر در مقیاس بزرگ است. تقاضا تحت عنوان مساحت مورد نیاز برای یک کاربری مطرح می شود که واحد های تقاضا منطبق بر تقسیمات شهری می باشد. در این تحقیق به بررسی پتانسیل تغییرات کاربری در سطح سلول پرداخته شده است، به این معنی که در نهایت با بررسی عوامل تاثیر گذار پتانسیل هر سلول از منطقه مورد مطالعه برای تغییر به هر کاربری محاسبه شده است. پتانسیل تغییرات کاربری تحت تاثیر چهار المان اصلی اثر همسایگی، دسترسی، محدودیت و تناسب فیزیکی در نظر گرفته شده است. از عوامل تاثیر گذار بر تغییرات کاربری شهری، سیستم حمل و نقل است که دسترسی بعنوان یکی از نتایج این مسئله موجب تغییرات کاربری می شود. در غالب تحقیقات، شاخص دسترسی به صورت تابعی از فاصله مستقیم از زیرساخت های حمل و نقل و سرویس ها و بازارها لحاظ می شود. در این تحقیق با بررسی اثرات سیستم حمل و نقل در تغییرات کاربری، سعی به تدقیق مدل سازی شاخص دسترسی شد. دسترسی در چهار نوع محلی، زونی، واضح و ضمنی در نظر گرفته شده است. در تست عملی این تحقیق، اقدام به مدل سازی تغییرات کاربری شهر شیراز در بازه زمانی 1383 تا 1390 شد. ابتدا نقشه کاربری شهر شیراز در هفت گروه کاربری مسکونی، تجاری، صنعتی، خدماتی، فضای سبز، زمین زراعتی و زمین های بایر خلاصه سازی شد و نقشه های فاکتور تناسب فیزیکی، دسترسی، اثر همسایگی و محدودیت برای کاربری های مورد نظر تهیه شد. لازم به توضیح است که در این خصوص از اتوماسیون سلولی، روش میانگین وزندار و منطق بولین استفاده شد. با ترکیب نقشه های عوامل موثر مذکور میزان پتانسیل تغییر در سطح سلول برای کاربری های موردنظر محاسبه شد و با درنظر گرفتن تقاضای کاربری ها، تغییرات کاربری برای سال 1390 محاسبه شد. به منظور ارزیابی مدل سازی های انجام شده نقشه کاربری منتج از مدل سازی با نقشه کاربری شهر شیراز در سال 1390 با استفاده از روش های کاپا و سازگاری بررسی شد. نتایج عددی تحقیق بیانگر 52 درصد انطباق می باشد. در نهایت به پیش بینی این تغییرات کاربری در سال 95 پرداخته شده است. برنامه ریزان شهری می-توانند با استفاده از مدل سازی انجام شده در این تحقیق، وضعیت آتی شهر را در سناریوهای مختلف ملاحظه و تفسیر نمایند.